ΕΘΙΜΑ

Τα έθιμα του ροδιού, του ποδαρικού και της κρεμμύδας

By  | 

Από την αρχαιότητα και το μύθο της Περσεφόνης και του Πλούτωνα που την απήγαγε και της προσέφερε ρόδι,  ο καρπός αυτός συνδέθηκε με τον κύκλο των εποχών, την αναγέννηση της φύσης  και έγινε σύμβολο καλοτυχίας, γονιμότητας , αφθονίας και καλής αρχής. Το «σπάσιμο του ροδιού» την ημέρα της Πρωτοχρονιάς είναι ένα έθιμο που εντοπίστηκε αρχικά στην Πελοπόννησο, αλλά διαδόθηκε και τηρείται σε ολόκληρη την Ελλάδα.

 Ανάλογα την περιοχή, γίνεται είτε τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς είτε αμέσως μετά τη Θεία Λειτουργία της ίδιας ημέρας. Συνήθως, ο νοικοκύρης του σπιτιού, έχοντας μαζί του ένα ρόδι που έχει φυλαχτεί στα εικονίσματα του σπιτιού από την ημέρα του Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου, παρακολουθεί στην εκκλησία τη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Γυρίζοντας στο σπίτι, χτυπάει το κουδούνι να του ανοίξουν χωρίς να χρησιμοποιήσει το κλειδί του, και μπαίνοντας με το δεξί πόδι, σπάει με δύναμη το ρόδι πίσω από την εξώπορτα λέγοντας: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά» ή «όσο βαρύ είναι το ρόδι, τόσο βαρύ να είναι το πορτοφόλι μας, όσο γεμάτο καρπούς είναι το ρόδι, να είναι γεμάτο το σπίτι μας με καλά και όσο κόκκινο είναι το ρόδι, τόσο κόκκινη να είναι και η καρδιά μας». Οι σκορπισμένοι στο πάτωμα πολυάριθμοι, κόκκινοι σπόροι του ροδιού συμβολίζουν τη δύναμη, την αφθονία, τη γονιμότητα αλλά και την καλή τύχη που θα γεμίσει το σπίτι και αποτελούν ένδειξη καλού ποδαρικού για το ξεκίνημα της καινούργιας χρονιάς.

Το έθιμο του ποδαρικού είναι μεγάλης σημασίας! Συνήθως ο νοικοκύρης του σπιτιού από την παραμονή λέει σε κάποιο δικό του άνθρωπο, που τον θεωρεί καλότυχο και γουρλή, να έρθει την Πρωτοχρονιά να τους κάνει ποδαρικό. Μόλις μπει στο σπίτι τον βάζουν να πατήσει ένα σίδερο για να είναι όλοι σιδερένιοι και γεροί μέσα στο σπίτι στη διάρκεια του καινούργιου χρόνου.

Η νοικοκυρά φιλεύει τον άνθρωπο που κάνει ποδαρικό για το καλό του χρόνου. Συνήθως, του δίνει μήλα ή καρύδια και μία κουταλιά γλυκό κυδώνι ή ότι άλλο γλυκό έχει φτιάξει για τις γιορτές.

Το έθιμο του «ποδαρικού» είναι πολύ παλαιό. Είναι χαρακτηριστικοί οι λόγοι του επισκόπου Νύσσης Γρηγορίου για τους Βυζαντινούς, ότι την Πρωτοχρονιά «δεξιάς τίνας συντυχίας επετήδευον», δηλαδή να συναντήσουν ή να δεχθούν στο σπίτι τους πρόσωπο που, όπως νόμιζαν, θα τους έφερνε ευτυχία.

Η αγριοκρεμμύδα (Scilla Maritima) είναι συνηθισμένο φυτό της ελληνικής υπαίθρου και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι. Τα ζώα δεν το προτιμούν λόγω του δηλητήριου που περιέχει.  Έχει την «μαγική» ιδιότητα να βγάζει νέα φύλλα και άνθη ακόμη και εκτός χώματος και η παράδοση λέει ότι αυτή η μεγάλη ζωτική της δύναμη μπορεί να μεταδοθεί. Οι Έλληνες αρχαίοι συγγραφείς θεωρούσαν την αγριοκρεμμύδα φυτό μαγικό, θεραπευτικό και συνδεδεμένο με την γονιμότητα και πίστευαν ότι τους προστάτευε από τις αρρώστιες, τις βασκανίες και γενικά από κάθε κακό.  Το έθιμο θέλει να την κρεμούν έξω από το σπίτι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και, ανήμερα, ο πατέρας ή η μητέρα, να ξυπνούν τα μέλη της οικογένειας, χτυπώντας ελαφρά με την κρεμμύδα τα κεφάλια τους για να πάνε στην εκκλησία. Συνδέθηκε λοιπόν το ξεκίνημα της νέας χρονιάς που δεν θα περιέχει κανένα κακό, παρά μόνο υγεία και τύχη για όλη την οικογένεια, συμβολίζοντας παράλληλα και την τιμωρία για όσους άδικα τους επιβουλεύονται.

Απόφοιτη Ελληνογαλλικής Σχολής "Αγιος Ιωσήφ", Καθηγήτρια γαλλικών, πολύγλωσση και με διδακτική εμπειρία και εξιδείκευση στην εκμάθηση ξένων γλωσσών στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και δυσλεξία(ΕΚΠΑ), αρθρογράφος, πρόσκοπος, εθελόντρια.

Ακολουθήστε μας!


This will close in 10 seconds