Ρήξη Μηνίσκου

Γράφει: ο Ασημάκης Ανδρεόπουλος Χειρουργός-Ορθοπεδικός

Η ρήξη μηνίσκου (έσω ή έξω) είναι από τους κυριότερους τραυματισμούς που μπορεί να υποστεί το γόνατο και χρειάζεται άμεση και δραστική αντιμετώπιση. Το γόνατο είναι η μεγαλύτερη και ισχυρότερη άρθρωση του ανθρώπινου σώματος. Η καταπόνηση ή ο τραυματισμός του μπορεί να επιφέρει σημαντικά και μακροπρόθεσμα προβλήματα στις καθημερινές μας δραστηριότητες. Οι μηνίσκοι είναι ινοχόνδρινες κατασκευές στα γόνατα που παρεμβάλλονται ανάμεσα στα οστά της κνήμης και του μηριαίου ελαττώνοντας την τριβή και απορροφώντας τους κραδασμούς που δέχονται οι αρθρώσεις των γονάτων.

Πως τραυματίζεται ο μηνίσκος;

Οι μηνίσκοι τραυματίζονται πάντα με στροφική καταπόνηση, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να υποστούμε ρήξη ακόμα και με ένα παραπάτημα σε σκαλοπάτι ή με ένα απλό γονάτισμα σε μια απλή δραστηριότητα. Είναι λοιπόν αυτονόητο ότι τραυματισμοί των μηνίσκων μπορούν να συμβούν σε όλες τις ηλικίες. Η ρήξη μηνίσκου είναι μία από τις συχνότερες αθλητικές κακώσεις και μπορεί να συμβεί σε νεαρά άτομα λόγω κάκωσης, αλλά και σε πιο ηλικιωμένους ασθενείς λόγω εκφύλισης και απώλειας της ελαστικότητάς του. Η τραυματική ρήξη του μηνίσκου σε νεαρά άτομα είναι και η πιο συνηθισμένη και συμβαίνει όταν το πόδι παραμένει σταθερό στο έδαφος ενώ την ίδια στιγμή το σώμα στρίβει, συνήθως κατά τη διάρκεια μιας αθλητικής δραστηριότητας.

Κάθε γόνατο έχει δύο μηνίσκους, τον έσω και τον έξω. Το μπροστινό τμήμα του μηνίσκου ονομάζεται πρόσθιο κέρας, το πίσω τμήμα οπίσθιο κέρας και το κεντρικό τμήμα του μηνίσκου καλείται σώμα. Οι ίνες κολλαγόνου που τον αποτελούν σε συνδυασμό με τη μεγάλη περιεκτικότητά τους σε νερό, προσδίδουν στον μηνίσκο σημαντική ελαστικότητα και αντοχή. Η ροή του αίματος στους μηνίσκους είναι περιορισμένη και γίνεται από μικρές αρτηρίες στην περιφέρειά τους , γεγονός που καθιστά προβληματική την επούλωση τραυματισμών τους.

Οι ασθενείς με ρήξη μηνίσκου (έσω ή έξω) συνήθως εμφανίζουν πόνο κατά τη βάδιση ιδιαίτερα κατά την αλλαγή κατεύθυνσης, πόνο μετά από βαθύ κάθισμα και οίδημα του γόνατος λόγω παρουσίας υγρού στην άρθρωση. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, είναι δυνατόν να μπλοκάρει το γόνατο και να είναι αδύνατη οποιαδήποτε κίνηση κάμψης ή έκτασης της άρθρωσης, γεγονός που επιβάλλει την άμεση αντιμετώπισή του.

Για την διάγνωση χρειάζονται μια σειρά από εξετάσεις που πραγματοποιούνται από ορθοπεδικό χειρουργό. Αρχικά, απαιτείται η λήψη ενός πλήρους ιστορικού του τραύματος, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η βλάβη είναι στο μηνίσκο, ενώ μια σειρά κλινικών εξετάσεων θα μας δείξουν εάν στοιχειοθετείται ρήξη μηνίσκου.
Αναλυτικότερα, με την λεγόμενη δοκιμασία McMurray ο γιατρός ασκεί πίεση και κινεί το γόνατο σε έκταση, κάμψη και ξανά έκταση, προκειμένου να διαπιστώσει σε ποιες θέσεις εκδηλώνεται πόνος στην άρθρωση. Από εκεί και πέρα, απαιτείται ακτινολογικός έλεγχος όπου μπορεί να εμφανιστούν τυχόν κατάγματα ή αλλοιώσεις αρθρίτιδας στην περιοχή του γονάτου. Εάν διαπιστωθούν οστεόφυτα, σκλήρυνση αρθρικών επιφανειών, κύστεις ή στένωση του μεσοάρθριου διαστήματος, τότε ο ασθενής πάσχει από οστεοαρθρίτιδα και η ρήξη του μηνίσκου είναι εκφυλιστικής αιτιολογίας. Επόμενη εξέταση είναι η μαγνητική τομογραφία, μέσα από την οποία παρατηρούμε βλάβες στους συνδέσμους, τους ίδιους τους μηνίσκους και τους χόνδρους με μεγάλα ποσοστά ακρίβειας.

Περνώντας στις θεραπευτικές μεθόδους που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της ρήξης μηνίσκου (έσω ή έξω), αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν είτε συντηρητική αντιμετώπιση με φαρμακευτική αγωγή και φυσικοθεραπείες, είτε χειρουργική επέμβαση. Αυτό εξαρτάται από την ηλικία, την θέση και το είδος της βλάβης, το εύρος του πόνου, τα ποσοστά σωματικής δραστηριότητας κ.ο.κ. Σε μερικούς ασθενείς με ήπια συμπτώματα, μπορεί να εφαρμοστεί συντηρητική αγωγή με αποφόρτιση, χρήση φυσικοθεραπειών, αντιφλεμονωδών φαρμάκων και παγοθεραπεία. Σε αρκετές όμως περιπτώσεις, όπου τα συμπτώματα είναι έντονα, απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση.

Χειρουργικά, η πλέον γνωστή επέμβαση είναι η αρθροσκόπηση γόνατος, που εκτελείται μέσω δυο πολύ μικρών οπών, προσφέρει τη δυνατότητα να ελέγξουμε πλήρως την άρθρωση με τη βοήθεια της κάμερας και να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε βλάβη. Στόχος της επέμβασης είναι η διατήρηση κατά το δυνατό περισσότερου μηνισκικού ιστού, ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες ανάπτυξης αρθρίτιδας. Στις εκφυλιστικές ρήξεις, είναι αναγκαία η μερική αφαίρεση του φθαρμένου μηνίσκου, ενώ σε πρόσφατες ρήξεις που αφορούν νεότερους ασθενείς, εφόσον το επιτρέπει το είδος και η θέση της βλάβης (καλή αιμάτωση), πρέπει να επιχειρείται η συρραφή μηνίσκου.
Στην περίπτωση που κάποιος νέος ασθενής έχει απολέσει σημαντικό μέρος ενός μηνίσκου, συνιστάται η μεταμόσχευση μηνίσκου, με τη χρήση συνθετικών μοσχευμάτων, καθώς θεωρείται σχεδόν βέβαιη η ανάπτυξη αρθρίτιδας. Επιλέγεται για ρήξεις του ανάγγειου τμήματος του μηνίσκου με φτωχή ή ελάχιστη αιμάτωση. Ο σκοπός είναι να παραμείνει ένα μεγάλο ποσοστό του μηνίσκου και να απομακρυνθεί όσον το δυνατόν μικρότερο τμήμα του. Μόνο το κομμένο κομμάτι του μηνίσκου αφαιρείται. Γίνεται επιλογή του σωστού μοσχεύματος και στη συνέχεια εισάγεται και καθηλώνεται αρθροσκοπικά στο γόνατο με πολυάριθμα ράμματα. Το μέλλον έρχεται στον τομέα των συνθετικών μηνίσκων όπου στην θέση του κατεστραμμένου τμήματος ή ολόκληρου του μηνίσκου, εισάγεται ένα συνθετικό ικρίωμα με βάση το οποίο θα αναπτυχθεί με το χρόνο νέος μηνισκικός ιστός.

Τέλος, άλλη επέμβαση με πολύ καλά αποτελέσματα είναι η συρραφή μηνίσκου που αφορά μεγάλες βλάβες η αφαίρεση των οποίων είναι βέβαιο ότι θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για την μελλοντική εξέλιξη του γόνατος. Η διόρθωση ή αλλιώς συρραφή, μπορεί να γίνει είτε με ελεύθερα ράμματα είτε με συσκευές συρραφής τύπου fast- fix που φέρνουν τα δύο τμήματα σε σταθερή επαφή και βοηθούν στην επούλωση. Ο αριθμός των ραμμάτων που απαιτούνται, εξαρτάται από το μέγεθος της ρήξης. Προϋπόθεση είναι η καλή αιμάτωση της συγκεκριμένης περιοχής του μηνίσκου που επιχειρείται η συρραφή.
Αναφορικά με την αποκατάσταση, μετά από συντηρητική θεραπεία απαιτείται η αποφόρτιση με χρήση βοηθημάτων βάδισης όπως πατερίτσες μέχρι να υποχωρήσουν οι πόνοι και το οίδημα στο γόνατο καθώς και ασκήσεις κάμψης, έκτασης και μυϊκής ενδυνάμωσης αφότου έχουν παρέλθει μερικές ημέρες.
Όταν έχει προηγηθεί επέμβαση, στην περίπτωση μερικής μηνισκεκτομής επαρκούν ασκήσεις φυσικοθεραπείας και πατερίτσες για μερικές ημέρες. Οι αθλητές μπορούν να επιστρέψουν στις δραστηριότητές τους σε διάστημα ενός με ενάμισι μήνα. Εάν όμως έχουμε πραγματοποιήσει συρραφή μηνίσκου, μπορεί να χρειαστεί η υποβοήθηση με πατερίτσες για χρονικό διάστημα μέχρι και έξι εβδομάδες, ενώ αν έχει αποφασιστεί ότι το γόνατο δεν πρέπει να κινείται, προτείνεται η χρήση νάρθηκα. Οι αθλητές θα πρέπει να περιμένουν για ένα διάστημα τριών έως και τεσσάρων μηνών προκειμένου να επιστρέψουν με ασφάλεια στις δραστηριότητές τους.
Σε γενικές γραμμές η αποκατάσταση σε ασθενείς είναι επαρκής. Ωστόσο, εάν παρατηρηθεί ότι ο πόνος δεν υποχωρεί, το γόνατο είναι δύσκαμπτο ή υπάρχει οίδημα το οποίο επίσης παραμένει, θα πρέπει να απαιτηθεί συμπληρωματική θεραπεία σε συνεργασία με τον ορθοπαιδικό σας. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί εκ νέου επέμβαση όπως π.χ. εάν έχει γίνει συρραφή και το κομμάτι που έχει συρραφεί δεν έχει επαρκώς κολλήσει, οπότε μπορεί να χρειαστεί μερική μηνισκεκτομή.
Τέλος σε περιπτώσεις συνυπάρχουσας αρθρίτιδας θα χρειαστούν ενδαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού οξέος στο γόνατο