ΤΑ ΦΩΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ

ΤΑ ΦΩΤΑ ΣΤΑ ΛΙΜΝΑ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ

Τα Φώτα ήταν εορτή που γίνεται και για την ανάπαυση των ψυχών.
Την παραμονή, μετά το τρισάγιο του ιερέα στα μνήματα, μοιράζονταν μεταξύ τους νηστίσιμα φαγητά για την ανάπαυση των ψυχών των πεθαμένων
Το βράδυ ετοιμάζανε το «τραπέζι για τους πεθαμένους». Στη μέση βάζανε τα εικονίσματα του Χριστού και της Παναγίας και γύρω γύρω λογιών λογιών φαγιά και λίγο κρασί, για να ‘ρθουν οι ψυχές να χορτάσουν να πιούν και να ευφρανθούν. Το πρωί που βρίσκαμε τα φαγητά ανέγγιχτα, άμα λέγαμε πως «οι ψυχές δεν ήρθαν» μας μαλώνανε. «Οι ψυχές έρχονται, ήρθαν, φάγανε μα δεν φαίνεται το φαΐ που λείπει», και εμείς το πιστεύαμε. Ορισμένοι μάλιστα λέγανε πως τους άκουσαν που τρώγανε.

Υπήρχε η παράδοση πως «τούτη τη βραδιά, προς τα ξημερώματα, τα νερά γίνονται χρυσάφι. Έτσι λοιπόν αγόρια και κορίτσια, αλλά και μεγάλοι ακόμη, πήγαιναν παρέες παρέες στο ποτάμι ή τις παγωμένες λίμνες και σπάγανε τον πάγο για να βρουν από κάτω το χρυσωμένο νερό. Και παρά το ότι δεν το έβρισκαν ποτέ, κάθε χρόνο το επαναλάμβαναν με την ελπίδα πως κάποτε ίσως να το πετύχουν».

Ανήμερα της εορτής, μετά τη θεία λειτουργία, «μπροστά οι παπάδες με τα εξαπτέρυγα και τις άγιες εικόνες, πίσω οι δημογέροντες, οι δάσκαλοι με τα παιδιά και όλος ο κόσμος πήγαιναν στη λίμνη όπου ανέμεναν ομάδες παιδιών έτοιμες να βουτήξουν και πέφτανε ακόμη και με τα ρούχα τους, μόνο άνδρες, αλλά και μουσουλμάνοι ακόμη, γιατί πιστεύανε στη δύναμη της ημέρας… Εκείνος που τον εύρισκε γύρναγε όλο το χωριό από σπίτι σε σπίτι με την παρέα του, προσκυνούσαν τον Σταυρό και του δίναν μπαξίσια πολλά και καλά, τσιγκούνηδες για αυτό δεν υπήρξαν, ήταν τιμή και ευλογία, ο κόσμος ήταν απλοχέρης. Αφού τέλειωνε το γύρισμα, ξεκίναγε ένα τρικούβερτο γλέντι ως αργά το βράδυ».

Το αγιασμένο νερό ήταν πολύτιμο, απαραίτητο και χρήσιμο για όλα και για όλους. «Πρώτα πρώτα ραντίζαμε το σπίτι, όλα τα μέρη του, ακόμη και το αχούρι με τα ζωντανά, ύστερα τα χωράφια για να είναι καλές οι σοδειές…. το φυλάγαμε για να δίνουμε στους αρρώστους να γίνουν καλά».
Υπήρχε το έθιμο της διανομής των κεριών, του φωτός. Μετά τον εσπερινό την ημέρα των Θεοφανείων ένας από κάθε οικογένεια μοίραζε σε επτά σπίτια της γειτονιάς του ένα κερί για τις ψυχές των πεθαμένων, κάποιοι άλλοι μοίραζαν από τρία κεριά που αντιστοιχούσαν στις ψυχές από το σόι του ανδρός, της γυναίκας και των λοιπών.

Κωνσταντίνος Νίγδελης Τα Λίμνα, Γκιολτζούκ της Καππαδοκίας