Πλαστά Έργα Τέχνης: Απειλή για την Πολιτιστική Κληρονομιά και την Αγορά Τέχνης σε Ελλάδα, Κύπρο και Διεθνώς

γράφει ο Αχιλλέας Τσαντίλης, Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Πραγματογνωμόνων Έργων Τέχνης.

Η διακίνηση πλαστών έργων τέχνης αποτελεί σοβαρή απειλή για την πολιτιστική μας κληρονομιά και την αγορά τέχνης σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση των πλαστών έργων είναι ανησυχητική, τόσο στην Ελλάδα και την Κύπρο όσο και διεθνώς. Οι πλαστογράφοι χρησιμοποιούν εξειδικευμένες μεθόδους για να δημιουργήσουν ψευδή έργα και να τα διοχετεύσουν στην αγορά, εξαπατώντας ανυποψίαστους συλλέκτες και επενδυτές.

Περιστατικά στην Ελλάδα και Κύπρο

Στη Θεσσαλονίκη και την Κύπρο, οι αρχές εντόπισαν κυκλώματα που διακινούσαν πλαστά έργα τέχνης μεγάλων Ελλήνων καλλιτεχνών, όπως οι Μυταράς, Παρθένης, Γαΐτης και Χατζηκυριάκος-Γκίκας. Οι πλαστογράφοι χρησιμοποιούν παλιούς μουσαμάδες, χαρτόνια και πλαστές υπογραφές για να δημιουργήσουν έργα που μοιάζουν αυθεντικά. Επιπλέον, επιτυγχάνουν τη «γήρανση» των χρωμάτων μέσω τεχνικών μεταστροφής για να αποδώσουν την αίσθηση παλαιότητας.

Το 2016, η Ελληνική Αστυνομία κατάφερε να εντοπίσει μεγάλο αριθμό πλαστών έργων που διακινούνταν μέσω ανοιχτών δημοπρασιών και γκαλερί, μερικά από τα οποία είχαν πιστοποιήσεις αυθεντικότητας που αποδείχτηκαν ψευδείς. Παρόμοια περιστατικά έχουν εμφανιστεί και στην Κύπρο, όπου πλαστά έργα γνωστών Κυπρίων καλλιτεχνών βρέθηκαν να διακινούνται μέσω μικρών γκαλερί.

Σύμφωνα με τον κ. Τσαντίλη, «Η Κύπρος αποτελεί συχνά αφετηρία για τη διακίνηση πλαστών έργων τέχνης, τα οποία στη συνέχεια διοχετεύονται στη Θεσσαλονίκη και από εκεί στην Αθήνα. Η έλλειψη επαρκών πραγματογνωμόνων σε αυτές τις περιοχές διευκολύνει τη δράση των κυκλωμάτων». 

Περιστατικά στο Εξωτερικό

Πλαστά έργα Ελληνικής τέχνης έχουν εντοπιστεί και εκτός των ελληνικών συνόρων. Ειδικότερα, στο Λονδίνο, στο Παρίσι και στη Νέα Υόρκη, δημοπρασίες και γκαλερί έχουν βρεθεί να εκθέτουν έργα που υποτίθεται ότι ανήκουν σε καλλιτέχνες όπως ο Παρθένης και ο Μυταράς, τα οποία αργότερα αποδείχτηκαν πλαστά μετά από έρευνες και ελέγχους αυθεντικότητας. Επιπλέον, το 2019, οι αρχές στο Λονδίνο ανακάλυψαν ένα δίκτυο πλαστογραφίας που είχε φτάσει μέχρι τις μεγάλες δημοπρασίες, με έργα που παρουσιάζονταν ως αυθεντικά ελληνικά, αλλά διαπιστώθηκε ότι ήταν πλαστά.

Μέθοδοι Διοχέτευσης Πλαστών Έργων στην Αγορά

Οι πλαστογράφοι χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές για να διοχετεύσουν τα πλαστά έργα στην αγορά:

1. Παλιά Υλικά και Τεχνικές: Χρησιμοποιούν μουσαμάδες, χαρτόνια, και άλλα υλικά που προσομοιάζουν με αυτά του παρελθόντος, ενώ εφαρμόζουν τεχνικές για να «γυαλίσουν» τα χρώματα, προσδίδοντας στα έργα την εμφάνιση παλαιότητας.
2. Πλαστογραφία Υπογραφών: Οι πλαστογράφοι μιμούνται τις υπογραφές διάσημων καλλιτεχνών, όπως του Μυταρά, και δημιουργούν ψευδή πιστοποιητικά αυθεντικότητας που ενισχύουν την αξία των έργων τους.
3. Πλαστές Σφραγίδες και Βεβαιώσεις: Σφραγίδες από μουσεία, γκαλερί, παλαιούς εκτιμητές και επιμελητές, ακόμα και ιδρυμάτων που δεν υπάρχουν πλέον, χρησιμοποιούνται για να πιστοποιήσουν ψευδώς την αυθεντικότητα των έργων.

Επιπτώσεις στην Πολιτιστική Κληρονομιά και την Αγορά Τέχνης

Η διακίνηση αυτών των πλαστών έργων υπονομεύει την εμπιστοσύνη στην αγορά τέχνης και μειώνει την αξία των αυθεντικών έργων, προκαλώντας ανεπανόρθωτη ζημιά στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Οι καλλιτέχνες και τα έργα τους πλήττονται, ενώ οι συλλέκτες πληρώνουν μεγάλα ποσά για έργα που δεν έχουν καμία σχέση με τις αυθεντικές δημιουργίες.

Η αυξανόμενη τάση αυτών των απατών υπογραμμίζει την ανάγκη για αυστηρότερους ελέγχους και την ανάπτυξη συνεργασιών με έμπειρους πραγματογνώμονες για τη διασφάλιση της αυθεντικότητας των έργων.

Η Σημασία της Πρόληψης και της Συνεργασίας

Η πρόληψη είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος:

• Επιλέξτε με προσοχή: Αποφύγετε αγορές από ιδιώτες χωρίς τη βοήθεια ειδικών και πραγματογνωμόνων.
• Ελέγχετε σχολαστικά τα έργα στις δημοπρασίες: Οι δημοπρασίες συχνά αποποιούνται ευθυνών για την αυθεντικότητα των έργων τους. Οι αγοραστές πρέπει να εκμεταλλεύονται το χρόνο έκθεσης για να εξετάσουν τα έργα με τη βοήθεια εξειδικευμένων πραγματογνωμόνων.
• Συνεργαστείτε με Έλληνες ειδικούς: Οι δημοπρασίες και γκαλερί στο εξωτερικό πρέπει να συνεργάζονται με Έλληνες ειδικούς για την αναγνώριση της αυθεντικότητας των έργων τέχνης.

Η προστασία της αυθεντικότητας της τέχνης μας απαιτεί συλλογική προσπάθεια και διαφάνεια, ώστε να διασφαλιστεί η αξία και η πολιτιστική κληρονομιά των αυθεντικών έργων για τις επόμενες γενιές.

Αχιλλέας Τσαντίλης
Πρόεδρος Σωματείου Εκτιμητών/ Εμπειρογνώμων Έργων Τέχνης Ελλάδας και Κύπρου.

Εκτιμητής Έργων Τέχνης των Δικαστηρίων της Ελλάδας

Σωματείο Εκτιμητών Εμπειρογνώμων Ελλάδας και Κύπρου

https://haaa.gr/

Tsantilis Art | Est. 1925
Gallery & Official Art Experts of the Greek State

📍 5 Sekeri St., Kolonaki, Athens, Greece
📞 +30 210 360 5337
✉️ at@tsantilisart.com | info@tsantilisart.com
🌐 www.artmodern.gr