Άρθρα
Quino o δημιουργός της Mafalda «εφυγε» απο την ζωή.
O Quino, ένας ανήσυχος δημιουργός και υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν δίσταζε μέσω της Μαφάλντας του να ζητά εξηγήσεις για τις αγωνίες της γενιάς του: Από την κατάσταση των γυναικών μέχρι τα πυρηνικά και τον Φιντέλ Κάστρο.
«Νομίζω πως αν πρόκειται να ανοίξω την εφημερίδα και διαπιστώσω πως τα σχέδια μου δεν θα είναι εκεί θα νιώσω αγωνία, έτσι συνεχίζω να σχεδιάζω. Σαν και αυτόν τον σταθμάρχη που βγαίνει στη σύνταξη, αλλά επιστρέφει κάθε ημέρα για να δει αν τα τρένα είναι στην ώρα τους. Δεν μπορώ να με φανταστώ να περιμένω τα τρένα να περάσουν. Αφήστε που στη δουλειά μου δεν υπάρχουν τρένα» είχε απαντήσει στην ερώτηση δημοσιογράφου γιατί εξακολουθεί να δημιουργεί. Ο Quino, ο Αργεντίνος κομίστας που άφησε χθες, Τετάρτη, την τελευταία του πνοή υπήρξε ένας εκ των κορυφαίων “σταθμαρχών” της ένατης Τέχνης. Μέσω της “κόρης” του Μαφάλντας, δεν δίσταζε να ζητά εξηγήσεις για τις αγωνίες της γενιάς του: Από την κατάσταση των γυναικών, τη δικτατορία και τον υπερπληθυσμό μέχρι τον πυρηνικό πόλεμο και τον Φιντέλ Κάστρο.
Γεννήθηκε στην πόλη Μεντόζα της Αργεντινής το 1933, όπου είχαν διαφύγει οι γονείς του μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου στην Ισπανία. Το όνομα Quino του δόθηκε από τη γέννησή του, ώστε να ξεχωρίζει από τον θείο του Joaquín Tejón, ζωγράφο και γραφίστα. Λόγω του περιορισμένου κοινωνικού κύκλου της οικογένειάς του, μιλούσε με ανδαλουσιανή προφορά μέχρι την ηλικία των έξι ετών. Διατήρησε μια αγάπη για τον ισπανικό πολιτισμό και το φλαμένκο στη μετέπειτα ζωή. Απέκτησε ισπανική ιθαγένεια το 1990 και έτσι ήταν Ισπανός και Αργεντίνος υπήκοος.
Σε ηλικία δεκατριών ξεκίνησε να παρακολουθεί μαθήματα στη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά το 1949 εγκατέλειψε «κουρασμένος από το να ζωγραφίζει αμφορείς». Έτσι αφιερώθηκε στο μεγάλο του πάθος: τη γελοιογραφία και το σκίτσο.
Η Mafalda
Το διασημότερο δημιούργημά του ήταν η «ασεβής» Μαφάλντα (Ματθίλδη στα ελληνικά), που «γεννήθηκε» από το πενάκι του στις 15 Μαρτίου 1962 για μια διαφημιστική εκστρατεία πλυντηρίων, η οποία τελικά δεν εκδίδεται. Η μάρκα των πλυντηρίων ήταν Mansfield. Και επειδή στη λέξη της εταιρείας υπήρχαν το M και το A, o όρος που έθεσαν στον δημιουργό ήταν να διαλέξει ένα όνομα που να έχει αυτά τα δύο γράμματα. Κάπως έτσι προέκυψε το Mafalda.
Η επίσημη πρώτη της ήρθε στις 29 Σεπτεμβρίου 1964 το στριπ “Mafalda” αρχίζει να εκδίδεται δυο φορές την εβδομάδα στο περιοδικό “Primera Plana”.
Οι ιστορίες της Μαφάλντα, χαρακτηρίζονται από την ενήλικη αντίληψη της για τον κόσμο μαζί με μια παιδική αφέλεια και περιέργεια. Η μικρή κόρη μιας νοικοκυράς και ενός ασφαλιστή με τις ερωτήσεις της και την ωριμότητά της φέρνει συνεχώς σε αμηχανία τους «τρομοκρατημένους» γονείς της (αλλά και τους αναγνώστες). Συχνά αναρωτιέται και προβληματίζεται για μεγάλα προβλήματα του κόσμου όπως ο πόλεμος και η πείνα (οι ιστορίες είναι γραμμένες το 1960-70 και έτσι κυριαρχούν ο Ψυχρός πόλεμος και ο Πόλεμος του Βιετνάμ στις ειδήσεις που ακούν οι ήρωες), άλλες φορές ειρωνεύεται τα προβλήματα της χώρας, τις κακές υποδομές και την κακή οικονομία (τα οποία συχνά μοιάζουν με παρόμοια διαχρονικά προβλήματα ανά χώρες και ανά εποχές) και συχνά απλά προσπαθεί να βρει τρόπο να αποφύγει να φάει την σούπα που τόσο σιχαίνεται και συνεχώς φτιάχνει η μητέρα της.
Διαβάζουμε για τη «Μαφάλντα»: «Είναι έξι ετών, αγαπά τους Beatles, τη δημοκρατία, τα δικαιώματα των παιδιών, την ειρήνη… Μισεί τη σούπα (βλέπε «δικαιώματα των παιδιών»), τα όπλα, τον πόλεμο, τον Τζέιμς Μποντ…».
Η Μαφάλντα υπήρξε πολύ δημοφιλής στη Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη. Στην Βόρεια Αμερική δεν διαδόθηκε τόσο, ίσως επειδή μερικοί την έβλεπαν παραπλήσια στον Τσάρλι Μπράουν, ή και ίσως επειδή έχει μία ιδιαίτερη αργεντίνικη οπτική που δεν γίνεται κατανοητή από βορειοαμερικανούς. Όταν κυκλοφόρησε στην Ισπανία του Φράνκο, η Μαφάλντα θεωρήθηκε ανάγνωσμα αποκλειστικά για ενήλικες. Στη Βολιβία, τη Χιλή, τη Βραζιλία, τα σκίτσα του Quino λογοκρίθηκαν.
“Ναι στη δημοκρατία, τη ζωή και την ελευθερία”
Μετά το πραξικόπημα του 1976 στην Αργεντινή, ο Quino κατέφυγε στην Ιταλία και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Ισπανία. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 1987 εναντίον του προέδρου της Αργεντινή Ραούλ Αλφονσίν, ο Quino δημοσίευσε ένα σκίτσο της Μαφάλντα να δηλώνει: «Ναι στη δημοκρατία! Ναι στη δικαιοσύνη! Ναι στην ελευθερία! Ναι στη ζωή!».
Μετά το 1973, η Μαφάλντα εμφανίσθηκε κάποιες φορές σε ιστορίες του Κίνο, κυρίως για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ηρωίδα είχε επιλεχθεί το 1977 ως εκπρόσωπος για την Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού της UNICEF. Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει το 2004 στην Página/12, εφημερίδα της Αργεντινής, ο Quino είχε δηλώσει πως είχε «πάντα εμμονή» για τη σχέση ανάμεσα στους αδύναμους και στους ισχυρούς.
Η Μαφάλντα πέρασε και στην κινούμενη εικόνα, παρά την αντίδραση του δημιουργού της. Το 1972 ο αργεντινός σκηνοθέτης Ντάριο Μάγιο και το 1993 κουβανός συνάδελφός του Χουάν Παδρόν μετέφεραν τις ιστορίες της στη μικρή οθόνη. Το 1982 η Μαφάλντα έκανε την κινηματογραφική της εμφάνιση στην ταινία που σκηνοθέτησε ο αργεντινός Κάρλος Μάρκες.
H Μαφάλντα στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα το πρώτο βιβλίο του Κίνο με σκίτσα της Μαφάλντας εκδίδεται το 1978 από την «Κολούμπρα», ενώ στη συνέχεια οι ιστορίες της εκδόθηκαν από τη Βαβέλ και μετέπειτα από τις εκδόσεις «Μέδουσα».
Σε κάποια από τα σκίτσα του ο Quino είχε αναφερθεί στην Ελλάδα: Σε ένα η Mafalda κοιτά μια αφίσα του Παρθενώνα και αισιοδοξεί ότι το μέλλον δεν θα είναι ένα “ερείπιο”, ενώ σε ένα άλλο διαβάζει τις ρίζες της ελληνικής λέξης “δημοκρατία” και ξεκαρδίζεται όταν μαθαίνει την ερμηνεία της…
Προβλήματα υγείας
Πρόσφατα ο Quino υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και, μολονότι οι γιατροί κατάφεραν αρχικά να τον σταθεροποιήσουν, η υγεία του κατόπιν επιδεινώθηκε ραγδαία, όπως ανέφεραν τα τοπικά ΜΜΕ. Ο θάνατός του επήλθε χθες, Τετάρτη 30/10 μετά από ένα ακόμη εγκεφαλικό επεισόδιο. Το τραγικό παιχνίδι της μοίρας είναι ότι ο διάσημος κομίστας πέθανε μία μόλις ημέρα μετά τα επίσημα “γενέθλια” της Μαφάλντας του.
«Ο Quino πέθανε. Όλοι οι καλοί άνθρωποι της χώρας του και του κόσμου θα τον θρηνήσουν» έγραψε στο Twitter ο εκδότης του Daniel Divinsky.
0 comments