«Τα κατά Μάρκον»!.. Μια λαϊκή Λειτουργία.

Θεατρικό Αναλόγιο

Σκηνοθετική επιμέλεια: Τάκης Χρυσικάκος

Με τους ηθοποιούς Τάκη Χρυσικάκο & Δημήτρη Καλαντζή.

Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Τετάρτη 18 Μαϊου 2022

Ώρα Έναρξης  20:30

O Δημήτρης Καλαντζής μιλά στο KIFISSIANORTHCITY για τα «κατά Μάρκον»,

μια λαϊκή λειτουργία σε μορφή θεατρικού αναλογίου.

1. Τι σκεφτήκατε όταν σας πρότειναν να συμμετέχετε στο θεατρικό αναλόγιο τα «Kατά Μάρκον»;

 Τα «Κατά Μάρκον», είναι θεατρικό-μουσικό οδοιπορικό του Λάμπρου Λιάβα – μια λαϊκή λειτουργία κατά τον ίδιο τον συγγραφέα – το οποίο θα διαβαστεί με τη μορφή θεατρικού αναλογίου στο Ίδρυμα Κακογιάννης, στα πλαίσια ενός ευρύτερου κύκλου πολιτιστικών δράσεων για τη μελέτη και ανάδειξη του Ρεμπέτικου ως φορέα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, με γενικό τίτλο, «Ρεμπέτικα Συναξάρια».

Πηγή έμπνευσης και αφετηρία του κειμένου αποτελούν οι δραματοποιημένες αφηγήσεις δύο από τους κορυφαίους ρεμπέτες, του Μάρκου Βαμβακάρη και του Μιχάλη Γενίτσαρη. Μέσα από τις μνήμες και τα τραγούδια τους, παρακολουθούμε τη ζωή τους, που είναι αντιπροσωπευτική μιας ολόκληρης εποχής και ενός κόσμου του οποίου κύριο μέσο έκφρασης και επικοινωνίας αποτελούσαν το τραγούδι, η μουσική και ο χορός.

Παράλληλα βλέπουμε τη μύησή τους στον κόσμο της πιάτσας και τους κώδικές της, τους μάγκες και την ιδεολογία τους και τη γεμάτη πάθος και ένταση ζωή τους, καθώς και καταστάσεις της καθημερινότητάς τους που αποτελούσαν σύμβολα της ταυτότητας του ρεμπέτη, όπως είναι η τελετουργία του καφενείου και του τεκέ, η βιωματική σχέση με το μπουζούκι, η σημειολογία του ζεϊμπέκικου, η σχέση τους με την παραβατικότητα και το κυνηγητό απ’ την αστυνομία αλλά και η αντίδρασή τους στη λογοκρισία, τους εκτοπισμούς και την περιθωριοποίηση.

Τη σκηνοθετική επιμέλεια έχει ο Τάκης Χρυσικάκος. Τον Τάκη τον γνώρισα μέσα από τη δουλειά και είναι ένας άνθρωπος που αγαπώ, εκτιμώ και σέβομαι. Αφιερώνει μεγάλο κομμάτι απ’ τη ζωή του στο θέατρο και αποτελεί μεγάλη χαρά για μένα η επανασύνδεση, εντός δουλειάς, με ανθρώπους που αγαπούν αυτό που κάνουν και που η αφοσίωση και η γνώση τους είναι εχέγγυα για το τελικό αποτέλεσμα. Η χαρά μου, έγινε ακόμα μεγαλύτερη, με τη γνωριμία μου με τον συγγραφέα, εμπνευστή και διοργανωτή της όλης παραγωγής, Καθηγητή Εθνομουσικολογίας, Λάμπρο Λιάβα. Ένας άνθρωπος που εκτιμούσα και πριν τον γνωρίσω, καθώς η εκπομπή που παρουσιάζει στο κρατικό κανάλι, «Το Αλάτι της Γης», φτιάχνεται με πολύ μεράκι, γνώση και αγάπη.

Ο Γρηγόρης Βάσιλας, είναι ένας απίστευτος δεξιοτέχνης και δάσκαλος του μπουζουκιού, που μαζί με τους εξαιρετικούς χορευτές, Γρηγόρη και Κώστα Πιπίνη, θα μεταφέρουν στη σκηνή του «Κακογιάννης», τη μαγεία και το άρωμα της εποχής, που θα εισάγει τους θεατές ακόμα πιο βαθιά σε αυτό το ταξίδι στο μαγικό κόσμο του Ρεμπέτικου. Ένας κόσμος που με είχε γοητεύσει προσωπικά, από πολύ μικρή ηλικία. Πρέπει να ήμουν δεκατριών χρονών, όταν οδηγήθηκα από ένστικτο, ν’ακούσω ρεμπέτικα τραγούδια. Από κασέτες και βινύλια. Και μάλιστα, δεν έμεινα μόνο στ’ ακούσματα, μέσα από διαβάσματα και συνεχές ψάξιμο, ξετυλίχτηκε μπροστά μου ένας ολόκληρος κόσμος, του οποίου η αλήθεια με συγκίνησε βαθιά. Και μάλιστα σε μιά εποχή – στα μέσα της δεκαετίας του ’80 – που η γενιά μου  άκουγε μόνο ξένη μουσική. Στα δεκαέξι μου, διάβασα τη βιογραφία του Βαμβακάρη…με συγκλόνισε! Άνθρωποι του μόχθου, βιοπαλαιστές, αγράμματοι, χωρίς καμία γνώση, αλλά με τη γνώση της πιάτσας και πλούσιοι απ’ τις εμπειρίες της ζωής, βρήκαν την ψυχική δύναμη ν’ ανακαλύψουν μέσα τους ένα μικρό σπινθήρισμα της τέχνης και να το κάνουν φλόγα ολάκερη που τους έκαιγε και τους οδηγούσε. Και όχι μόνο έμαθαν μουσική μόνοι τους – το οποίο με ξεπερνά! – αλλά κάποιοι από αυτούς, έκαναν τομή στα μουσικά δρώμενα της εποχής τους!

Ιστορίες ανθρώπων, που με πολύ κόπο, έκαναν τη ζωή τους να έχει νόημα, όχι μόνο για τους ίδιους, αλλά και για πολλούς άλλους! Εδώ πρέπει ν’ αναφέρω ότι υπήρξα αποτυχημένος ρεμπέτης!! Εκείνη την εποχή, στην εφηβεία μου, που διάβαζα τη βιογραφία του Βαμβακάρη και άκουγα ρεμπέτικα στο κασετόφωνο, έφερε ο αδερφός μου στο σπίτι μας, ένα μπουζούκι που είχε πάρει από έναν φίλο του. Τρελαμένος εγώ από τα κατορθώματα του Μάρκου και τις ιστορίες για την «Αγία Τετράς», του Πειραιά την ξακουστή παρέα, το έβαλα σκοπό να μάθω μπουζούκι μόνος μου…Τρεις μήνες το γρατζούναγα…δεν πέτυχα ούτε μία νότα!!!…

Τώρα διαβάζω τη βιογραφία του Γενίτσαρη. Το ίδιο συγκλονισμένος μένω, τριανταπέντε σχεδόν χρόνια μετά από την πρώτη μου επαφή με το ρεμπέτικο, που διαβάζω την ιστορία ενός ανθρώπου που ήταν μάρτυρας και συμμέτοχος μιας εποχής που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο χτίσιμο της σύγχρονης λαϊκής μας παράδοσης, η οποία καθορίζει την ύπαρξή μας και χαράσσει την πορεία της ζωής των κατοίκων αυτού του τόπου, είτε το γνωρίζουν, είτε όχι.

2. Το «θεατρικό αναλόγιο» είναι ένα ιδιαίτερο είδος θεατρικής πράξης. Ποια στοιχεία του σας γοητεύουν και ποια στοιχεία σας προβληματίζουν – εάν υπάρχουν;

 Το θεατρικό αναλόγιο είναι μια σημαντική ευκαιρία για να συστηθεί ένα θεατρικό κείμενο στο κοινό. Δεν μιλάμε για θέατρο, όπου εκεί τον πρώτο λόγο έχει το ολοκληρωμένο παραστασιακό αποτέλεσμα. Εδώ μιλάμε για αναλόγιο στο οποίο πρωταγωνιστεί το κείμενο. Το αποτέλεσμα που θα παρουσιαστεί στο κοινό, εξαρτάται από την επιθυμία του σκηνοθέτη και των συντελεστών, σε ποιο βαθμό θα φτάσει πιο κοντά στη θεατρική πράξη. Πολλές φορές σε οδηγεί το ίδιο το κείμενο. Σίγουρα, το θεατρικό αναλόγιο που θα παρακολουθήσετε το βράδυ της Τετάρτης 18 Μαΐου, στις 20:30, στο «Ίδρυμα Κακογιάννης», δεν θα είναι μια απλή ανάγνωση του κειμένου. Μέσα από την διαδικασία των προβών, η παρουσίαση του έργου έχει φτάσει στη μορφή που του δίνει η αρχική επέμβαση του σκηνοθέτη επάνω στο κείμενο. Με τη συμμετοχή της ζωντανής μουσικής και των τραγουδιών, αλλά και τη σκηνική δράση που θα προκληθεί από την παρουσία των δύο χορευτών, φτάνουμε σε ένα επίπεδο στο οποίο ο θεατής δεν θα ακούσει απλά το κείμενο. Δεν θα πάρει μόνο μία πληροφορία. Θα βιώσει μία εμπειρία, ολοκληρωμένη, με εικόνες και συναισθηματικές εναλλαγές που προκαλούν συγκινησιακή φόρτιση ανάλογη σχεδόν με αυτήν του αφηγηματικού θεάτρου.

Για έναν ηθοποιό έχει φοβερό ενδιαφέρον, το να προσπαθεί να προσεγγίσει το κείμενο με τους λιτούς τρόπους που σου παρέχει το αναλόγιο, να το κάνει να αποκτήσει νόημα για τον ίδιο και, στη συνέχεια, αυτό το νόημα να βρει τρόπο να το μεταφέρει και στον θεατή. Πρέπει να κάνεις την εσωτερική σου συμπύκνωση πολύ πιό συμπαγή, απ’ ότι σε μία θεατρική παράσταση, για να μπορέσεις να μεταφέρεις την ουσία του γραπτού κειμένου στους θεατές. Και αυτό γίνεται με πάρα πολλές ώρες δουλειάς, με κόπο και με αγάπη.

3. Η απόσταση από το «τότε» έως το «τώρα» είναι μεγάλη;

 Η εποχή τότε ήταν μεταβατική και κρίσιμη. Οι πρόσφυγες αλλά και οι άνθρωποι της εργατικής τάξης, εξωθούνταν στο περιθώριο. Υπήρχε οικονομική κρίση, οι άνθρωποι δεν είχαν λεφτά και αναγκάζονταν να κάνουν ότι δουλειά βρουν για να ζήσουν. Σας θυμίζει κάτι;!!! Οι εποχές αλλάζουν, βέβαια, κάποια πράγματα όμως κάνουν κύκλους και επανέρχονται. Οι κοινωνίες οδηγούνται από την τεχνολογική εξέλιξη, που σήμερα έχει κυριαρχήσει στη ζωή μας περισσότερο από ποτέ. Ο καημός του ανθρώπου, βέβαια, θα μένει για πάντα ο ίδιος. Αλλάζει ο τρόπος που τον εκδηλώνει. Αλλάζει ο τρόπος που εκφράζεται. Αλλάζει ο τρόπος που επικοινωνεί. Όσο ίδιες είναι δύο χρονικές περίοδοι, άλλο τόσο είναι και διαφορετικές. Εκείνες οι εποχές, ήταν βασισμένες σε αξίες που σήμερα τείνουν να εκλείψουν. Και, για μένα, ο λόγος είναι ένας και είναι πολύ σοβαρός. Η απομάκρυνση από τη φύση. Και δεν έχει επιστροφή αυτός ο δρόμος, γιατί ο άνθρωπος την καταστρέφει με τέτοιους ρυθμούς που, πολύ απλά, κάποια στιγμή δεν θα έχει απομείνει τίποτε για να γυρίσουμε πίσω.

4. Υπάρχει ο «ρόλος των ονείρων» σας;

 Όχι. Θα μπορούσε όμως να υπάρξει η «συνεργασία των ονείρων» μου! Το πιο σημαντικό στη ζωή είναι οι συναντήσεις. Μια τέτοια συνάντηση, με ανθρώπους αφοσιωμένους, που αγαπούν αυτό που κάνουν και τους αφορά τόσο, που να τους απασχολεί ακόμα και στην προσωπική τους ζωή, αυτό, ναι, θα ήταν πολύ σημαντικό. Μου δημιουργεί πάντα αγωνία η σκέψη αυτή: η ύπαρξη μιας συνθήκης πρόβας, μέσα στην οποία θα απελευθερωνόταν η δημιουργικότητα όλων των συντελεστών και θα έβρισκαν το πεδίο μέσα στο οποίο θα μάχονταν ελεύθεροι, αναπόσπαστοι και ενωμένοι, για να φτάσουν στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Δεν ξέρω σε πόσες παραστάσεις είχα συμμετοχή μέχρι τώρα. Για κανέναν ρόλο, όμως, δεν μπορώ να πω ότι έφτασα στο μέγιστο των δυνατοτήτων μου. Πάντα μένει ένα κενό μέσα μου. Βέβαια, σίγουρα, κάθε φορά, κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ. Δεδομένων των συνθηκών. Πάντα υπάρχουν εμπόδια, όμως, που δεν σ’ αφήνουν να φτάσεις εκεί που θα μπορούσες να πεις: καλύτερα δεν γινόταν. Είναι ουτοπία ίσως. Είναι σαν να ψάχνεις τον τέλειο άνθρωπο, ή τον ιδανικό έρωτα. Αλλά δεν μπορώ να μην ξεκινάω κάθε νέα συνεργασία με αυτήν τη σκέψη, με αυτήν την ελπίδα. Δεν θα μπορούσα να λειτουργήσω…Είμαι ρομαντικός…Είμαι ρεμπέτης χωρίς μπουζούκι…στη σκέψη και στην ψυχή!

5. Ποιο είναι το πρώτο θεατρικό έργο που σας έρχεται στη μνήμη; Τι σημαίνει το θέατρο για εσάς;

 Οι «Βάκχες», του Ευριπίδη. Με είχαν πάει οι δικοί μου στην Επίδαυρο και είχα δει την παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, όταν ήμουνα οκτώ χρονών. Θυμάμαι μόνο τη φιγούρα του Διόνυσου που έβγαινε στην αρχή και, με τα χέρια υψωμένα και κρατώντας το θύρσο, έλεγε τον πρώτο μονόλογο. Πολλά χρόνια αργότερα, όταν κατέβηκα τα σκαλιά του Υπογείου του Κουν, είδα σε μια τεράστια φωτογραφία αυτήν τη φιγούρα. Ήταν ο Μίμης Κουγιουμτζής που είχε υποδυθεί τότε τον Διόνυσο, μετέπειτα δάσκαλος μου, συνεργάτης, φίλος. Είναι η Αρχαία Τραγωδία, οι απαρχές του ανθρώπου – η ρίζα της ύπαρξής μας – που συναντήθηκαν με τις δικές μου τις απαρχές, τόσο της ζωής μου στην κοινωνία των ανθρώπων, όσο και στη συνάντησή μου με την Υποκριτική Τέχνη και κατ’ επέκταση, το Θέατρο. Αυτή ήταν η αρχή του ταξιδιού μου της αναζήτησης της πραγματικής μου ταυτότητας, της αναζήτησης των απαντήσεων που οδηγούν στην πλήρωση…Ακόμα ταξιδεύω…Το Θέατρο με κουβαλάει στις πλάτες του. Του χρωστάω πολλά. Είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούμαι. Είναι ο χώρος μέσα στον οποίον αισθάνομαι καλά. Μόνο αν με παρακολουθήσει κάποιος πάνω στη σκηνή, θα μάθει ποιος είμαι στην πραγματικότητα. Στη ζωή – το πιο πιθανό – δεν θα καταλάβει ποτέ! Αυτό είναι το παράξενο με το θέατρο. Ότι καλούμαστε να λειτουργήσουμε υπό φανταστικές συνθήκες, αλλά στην ουσία κάθε φορά, σε κάθε ρόλο,  χρησιμοποιούμε αληθινά κομμάτια του εαυτού μας που στη ζωή μας δεν τα δείχνουμε ποτέ! Το θέατρο με βοηθά, να καταλάβω ποιος είμαι. Και η μελέτη μου στην Υποκριτική, μου δίνει κίνητρο για να κρατάω πάντα αναμμένη τη φλόγα που καίει μέσα μου, τη φλόγα της ζωής.

6. Μας δίδαξε κάτι η περιπέτεια της πανδημίας;

 Διδασκόμαστε τίποτε σε αυτή τη χώρα;!!! Όλα είναι θέμα παιδείας, κουλτούρας και καλλιέργειας. Το χωράφι που είναι σκαμμένο και το χώμα του έχει δουλευτεί, θα δεχτεί τον νέο σπόρο που θα πέσει, θα φυτρώσει και θα βγάλει καρπούς. Αν είναι αδούλευτο και σκληρό, το χώμα πετρώνει και δεν φυτρώνει τίποτα. Συνεπώς, δεν μπορούμε να δούμε συνολικά το πράγμα. Ο καθένας κοσκινίζει τα γεγονότα μέσα από το προσωπικό του φίλτρο, το οποίο δημιουργείται από τον τρόπο που τον μεγάλωσαν, από τα μορφωτικά του επίπεδα που ορίζουν και την πνευματικότητά του και από τον χαρακτήρα του και την προσωπικότητά του. Η πανδημία δεν ήταν μόνο ένα φαινόμενο ιατρικό-υγειονομικό. Προκάλεσε μία κοινωνική κρίση πολύ έντονη και σε μία κοινωνική κρίση, οι επιλογές που κάνεις, αποτελούν πολιτικές πράξεις που καθορίζουν το ποιος είσαι και ποια είναι η θέση σου μέσα στην κοινωνία. Το να επιλέξεις να καταθέσεις το μερτικό που σου αναλογεί την κάθε φορά, να κάνεις το χρέος σου δηλαδή απέναντι στην κοινωνία, τους συνανθρώπους σου και σε τελική ανάλυση και στον ίδιο σου τον εαυτό, είναι ένα πράγμα. Και είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, το να επιλέξεις να κάνεις ή να μην κάνεις κάτι, μόνο για τον εαυτό σου. 

Λία Τσεκούρα,

Μουσικοπαιδαγωγός, Κριτικός Θεάτρου.

Γ.Γ. του Σωματείου Ελλήνων Κριτικών Μουσικής, Θεάτρου & Χορού.

MA in Arts and Culture Management.

Ταυτότητα της παράστασης:

Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Τετάρτη 18 Μαϊου 2022

Ώρα Έναρξης  20:30

Θεατρικό Αναλόγιο

«Τα κατά Μάρκον»!.. Μια λαϊκή Λειτουργία.

Ο Ευαγγελιστής Μάρκος (Βαμβακάρης)

συναντά τον Αρχάγγελο Μιχαήλ (Γενίτσαρη)

Με τους ηθοποιούς Τάκη Χρυσικάκο & Δημήτρη Καλαντζή.

Στο μπουζούκι ο Γρηγόρης Βασίλας

Κείμενο: Λάμπρος Λιάβας

Σκηνοθετική επιμέλεια: Τάκης Χρυσικάκος

Χορός: Γρηγόρης & Κώστας Πιπίνης

* Οι προβολές της παράστασης είναι ευγενική παραχώρηση από πίνακες του Χρήστου Μποκόρου.

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ 

Γεν. Είσοδος 10€, Μειωμένο: 5€

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ:

MCF.GR

TICKETSERVICES.GR