Συνεντεύξεις

ΝΙΚΟΣ ΖΗΒΑΣ

By  | 

γράφει η Αγγελική Μεταξά και η Χριστίνα-‘Αννα Φωτιάδη


Η Zivasart Gallery (Παντανάσσης 1, Μαρούσι) παρουσιάζει  έργα και εγκαταστάσεις του Νίκου Ζήβα από 13 Ιουλίου έως 25 Σεπτεμβρίου 2020 με τίτλο: «Αλς, Ήλιος, Άλας» ή «Ο Χορός του Αλατιού», με τη θεωρητική υποστήριξη της Ιστορικού Τέχνης, Αννίτας Πατσουράκη. Εκεί συναντήσαμε τον καλλιτέχνη που μας ξενάγησε και μας παραχώρησε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με τον καλλιτέχνη Νίκο Ζήβα

1.Ένας τίτλος πολύ πρωτότυπος για μια έκθεση, επίσης πρωτότυπη, μοναδική στην θεματολογία της. Πως έγινε η σύλληψη του τίτλου και της ιδέας για την πραγματοποίηση της έκθεσης;

Η ιστορία ξεκίνησε πριν 20 χρόνια, όταν επισκέφτηκα τις αλυκές της Λευκίμης στην Κέρκυρα, όπου τότε ελάμβανε χώρα η αναπαλαίωση των βενετσιάνικων αλατόσπιτων.  Με γοήτευσε βαθιά το όλο τοπίο των αλοπηγίων έτσι ώστε να μου προκαλέσει την επιθυμία για μία εικαστική πρόταση. Εμπνεύστηκα λοιπόν την ιδέα, να μετατρέψω τον προ – βιομηχανικό μόχθο συλλογής του αλατιού σε μία ιερατική τελετουργική ενότητα, σ έναν τελετουργικό αρχαϊκό χορό, μελετώντας αυτόν τον μόχθο τεχνικά και ιστορικά μέσα από τα τρία βασικά στοιχεία που τον καθορίζουν και που αποτέλεσαν και τον τίτλο αυτής της εικαστικής πρότασης στην αρχαία τους εκδοχή «αλς, ήλιος, άλας» (θάλασσα, ήλιος, αλάτι) ή ο «χορός του αλατιού».

2.Πόσο  χρονικό διάστημα κράτησε η μελέτη σας και ποια μέρη επισκεφτήκατε;

Ξεκίνησα το 1999 με 2000 και επισκέφτηκα εκτός από την Κέρκυρα και τις αδρανείς πλέον αλυκές της Ζακύνθου στην ομώνυμη περιοχή, την Αλυκή Θηβών. Ο κόσμος τις επισκέπτεται μαζεύει το αλάτι του και βουτάει ακόμα σήμερα στα ιαματικά νερά τους. Γενικά θα λέγαμε ότι με απασχόλησαν οι αλυκές στην απλή μορφή τους, εκεί  που ο ήλιος και ο αερας εξάτμιζε το θαλασσινό νερό αφήνοντας στον άνθρωπο το πολύτιμο υλικό της θάλασσας. Το αλάτι.

3.Τι μπορεί ο επισκέπτης να δει στην έκθεσή σας;  Πόσο διάστημα θα διαρκέσει;

Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι 25 Σεπτεμβρίου. Ο επισκέπτης μπορεί να δει την κεντρική μακέτα – έργο, που αναπαριστά με 300 μεταλλικές φιγούρες ( μινιατούρες),  ανδρών και γυναικών και 150 κιλά αλάτι, τον χορό του αλατιού, το τελετουργικό της εργασίας και του μόχθου τους: να συλλέξουν και να μεταφέρουν το αλάτι.  Είναι η αναπαράσταση της ιδέας μου, όπου οι γυναικείες φιγούρες ακολουθούν έναν σειριακό ρυθμό, ενώ οι ανδρικές δημιουργούν κυκλωτικούς χορούς γύρω από τους σωρούς του αλατιού.Οι άντρες είναι αυτοί που συλλέγουν το αλάτι, σκάβοντας την αλυκή, ενώ οι γυναίκες το κουβαλούν στην σειρά η μια πίσω από την άλλη ώστε να το αδειάσουν στους αποθετήρες και να συνεχίσουν πάλι.

4.Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς ως καλλιτέχνης αλλά και ως άνθρωπος   ( έρευνα, μελέτη) για να έχουμε το εικαστικό αποτέλεσμα που παρουσιάζετε;

Δεν ήταν δύσκολο. Δημιούργησα με πολύ ευχαρίστηση αλλά και με αρκετό στοχασμό. Είναι ανάγκη να θυμίσουμε στον κόσμο την αξία του αλατιού από το παρελθόν ως σήμερα, καθώς η ιστορία  της χρήσης αυτού  του  υλικού είναι παράλληλη με αυτή  της ανθρωπότητας. Καθόρισε και προσδιόρισε την πολιτισμική εξέλιξη και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη μας. Το αλάτι ήταν απαραίτητο ως τρόφιμο και βασικό συστατικό συντήρησης των τροφίμων, μέσο συναλλαγής ως μορφή νομίσματος, και ανταλλαγής με άλλα είδη. (ακραίο παράδειγμα η ανταλλαγή δούλων με ποσότητες αλατιού). Είχε εφαρμογή στην ιατρική ως επουλωτικό πληγών, ιαματικό σε μορφή λουτρών, και ήταν και ο τρόπος πληρωμής των λεγεωνάριων στην Αρχαία Ρώμη, εξ ού και η Αγγλική λέξη salary που σημαίνει μισθός (από το λατινικό salarium). To αλάτι είναι απαραίτητο για τον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς η έλλειψή του μπορεί να προκαλέσει αδυναμία, ζάλη και σε ακραίες περιπτώσεις μέχρι και θάνατο. Το αλάτι το συναντάμε παντού μέσα στην ιστορία, στην λαογραφία, στην θρησκεία, σε παροιμίες, φράσεις, στην λογοτεχνία και την ποίηση.

5.Το αλάτι αποτελεί ένα φυσικό στοιχείο το οποίο υπάρχει σε αφθονία στη φύση, τόσο στο νερό (θάλασσας ή λίμνης) ή ακόμη και σε στερεή μορφή σε πετρώματα.Εσείς στην μελέτη σας ασχοληθήκατε και με τις δύο μορφές;

Ασχολήθηκα μόνο με το θαλασσινό αλάτι που γνωρίζουμε στην πατρίδα μας και που ήταν ίσως η πιο άμεση και πρωταρχική επαφή του ανθρώπου μαζί του, πριν την ανακάλυψη των αλατωρυχείων στην κεντρική Ευρώπη η αλλού.

6.Το αλάτι όπως μας είπατε και γνωρίζουμε είναι ένα απαραίτητο συστατικό που γενικότερα η έλλειψη του προκαλεί προβλήματα. Τι είναι για εσάς το «αλάτι» στην ζωή σας;

Το αλάτι ως απαραίτητο συστατικό για την υγεία και την ύπαρξη μας, παραπέμπει κατ’επέκτασην  σ’αυτό που αντιπροσωπεύει, που συμβολίζει: την σπανιότητα και την αξία των πρωτοπόρων ανθρώπων, αναδεικνύοντας το δημοκρατικό πνεύμα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Μπορεί κάποιος να διδαχθεί από την διαδρομή του αλατιού  στην Ιστορία, μέσω της οποίας εχει συνδεθεί με αυτές τις δύο αξίες. Το «αλάτι» της γης λοιπόν, με εμπνέει στη ζωή μου και την καθημερινότητα μου.

7.«Θείον» (θεϊκό) αποκαλεί το αλάτι ο Όμηρος (Ιλ. Ι, 214), εσείς πως θα το αποκαλούσατε σήμερα;

Ξεχασμένη αξία του κόσμου και η έκθεση προσπαθεί αυτό να κάνει. Να την επαναφέρει στην μνήμη του ανθρώπου!

8.Η έκφραση «μοιράζομαι ψωμί κι αλάτι», που χρησιμοποιείται από πολλούς λαούς  για να δηλώσει άρρηκτους δεσμούς φιλίας, είναι αποκαλυπτική της σημασίας που του αναγνωρίζεται στη ζωή. Εσείς για  ποιους ανθρώπους μπορείτε να το πείτε που σας βοήθησαν στην ολοκλήρωση της μελέτης και την πραγματοποίηση αυτής της έκθεσης;

Μπορώ να το πω για αρκετούς ανθρώπους που υπήρξαν στην ζωή μου συνοδοιπόροι και συνεργάτες. Όσον αφορά την παρούσα έκθεση θα το μοιραστώ, αυτό το «ψωμί κι αλάτι» με την  Ιστορικό Τέχνης Αννίτα Πατσουράκη που υποστηρίζει θεωρητικά αυτό το εγχείρημα.

9.Στην Ιαπωνία, σε φυλές της Αφρικής και στην Καραϊβική το αλάτι χρησιμοποιείται για την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων, ενώ από Ιουδαίους, Μουσουλμάνους και Έλληνες θεωρείται αποτρεπτικό της βασκανίας. Υπάρχει κάπου αλλού που να χρησιμοποιείται το αλάτι στις μέρες μας και να μην το γνωρίζουμε εμείς ως απλοί άνθρωποι;

Στον Δυτικό κόσμο με την αστικοποίηση αυτές οι μυστηριακές, μεταφυσικές σχέσεις έχουν εξαφανιστεί. Αν παραμένουν, παραμένουν επιφανειακά και σαν μια μορφή αναχρονιστικής δεισιδαιμονίας. Παραπέμπουν σε κάποια  άλλη εποχή που το αγροτικό στοιχείο ήταν το κυρίαρχο και τα πολιτιστικά του γνωρίσματα αυθεντικά.

10.Αν θα έπρεπε να το χρησιμοποιήσετε στην μαγειρική, ποιο είδος θα επιλέγατε;

Επιτραπέζιο – μαγειρικό αλάτι, Ορυκτό αλάτι, Αλάτι Ιμαλαΐων, Θαλασσινό αλάτι, Fleur de sel(Ανθός αλατιού), Κόκκινο αλάτι (Χαβάης), Μαύρο αλάτι (Χαβάης)

Τον ανθό αλατιού, γιατί είναι πιο αγνό και υψηλής ποιότητας.

11. Στην ζωή σας προτιμάτε τις αλμυρές ή γλυκές γεύσεις;

Τις αλμυρές γεύσεις γιατί είναι πιο πικάντικες και ενδιαφέρουσες!

12.Αποσπάσματα ποιημάτων με θέμα το αλάτι. Με ποιο από όλα ταυτίζεστε περισσότερο;

Το αλάτι

Μέσ’ από τον αφρό σου, λιμνοθάλασσα,
σαν κάτι, αντάμα σκαλιστό και αγερινό, σαν κάτι
που δούλεψε το χέρι του ποιητή,
να το καθάριο κρούσταλλο, να το χιονάτο αλάτι

Κωστής Παλαμάς

Το αλάτι της γης

ίσως είναι το μητρικό σου αλάτι
που σήμερα μ’ έφερε, θάλασσα,
κοντά σου. Αλλά κι αν ακόμη
δεν είσαι μητέρα μου, μοιάζουμε
πάντως. Μπορεί και τα λόγια μου
να είναι αέρας σαν τα δικά σου

Νικηφόρος Βρεττάκος

Τὸ ἅλας τῆς γῆς

τὸ ἁλάτι εἶναι ἡ σοφία τῆς θάλασσας,
Τὸ εἶδα στὰ τραχιὰ χέρια τῶν βράχων.
Τὸ ἁλάτι εἶναι ἡ θάλασσα γυμνὴ
κι ἀπὸ τὴ θάλασσα τὴν ἴδια.
Τὸ ἁλάτι εἶναι ἡ σοφία τῆς θάλασσας.
Νὰ εἶστε τὸ ἁλάτι αὐτοῦ τοῦ κόσμου.
Ὅμως ὅταν τὰ πάντα ἔχουν γίνει
ὅμως ὅταν τὰ πάντα πιὰ εἶναι πίσω σου
ποῦ θὰ μποροῦσες νὰ κοιτάξεις καὶ νὰ μὴ
γίνεις ἁλάτι;

Γιάννης Υφαντής

Και τα τρία έχουν υψηλή αισθητική. Το τελευταίο όμως είναι πιο κοντά σε μένα και με συγκινεί λόγω της σφαιρικότητας και του οντολογικού περιεχομένου του.

13.Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;  Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια για τον χώρο τέχνης σας και τι ετοιμάζετε για αργότερα;

Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι 25 Σεπτεμβρίου. Στις 14 Σεπτεμβρίου θα υπάρξει μια παράλληλη εκδήλωση με τίτλο » Θάλασσα, Ηλιος και Αλάτι», με  ομιλητές τον Ηλία Μαμαλάκη και τον Νίκο Κορδόση. Θα συντονίσει τον διάλογο η Αννίτα Πατσουράκη. Στην συνέχεια, στην γκαλερί θα φιλοξενήσουμε τον Ajuad al Ajaui ένα ενδιαφέροντα ζωγράφο από την Βαγδάτη, το δε υπόλοιπο του πρόγραμματος μας ελπίζουμε  ότι θα πραγματοποιηθεί και δεν θα έχουμε αναβολές λόγω κορωνοϊού!

Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Νίκο Ζήβα για την φιλοξενία, την συνέντευξη και την ξενάγηση στην γκαλερί του καθώς και για το συμβολικό δώρο που μας έκανε:  μια αλατιέρα με την γυναικεία μορφή από τον κύκλο του αλατιού!

Απόφοιτη Ελληνογαλλικής Σχολής "Αγιος Ιωσήφ", Καθηγήτρια γαλλικών, πολύγλωσση και με διδακτική εμπειρία και εξιδείκευση στην εκμάθηση ξένων γλωσσών στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και δυσλεξία(ΕΚΠΑ), αρθρογράφος, πρόσκοπος, εθελόντρια.

Ακολουθήστε μας!


This will close in 10 seconds