Τσαρούχης(1910-1989)

«Ένα μόνο έχω να συμβουλεύσω τους νεότερους: να πειθαρχούν στην πίστη τους, αφού προηγουμένως την ανακαλύψουν.»

Ο Γιάννης Τσαρούχης, (Πειραιάς 13 Ιανουαρίου 1910 – Αθήνα 20 Ιουλίου 1989) ήταν ζωγράφος και σκηνογράφος, επίσης ενδυματολόγος, συγγραφέας και μεταφραστής αρχαίων τραγωδιών. Γεννήθηκε στον Πειραιά, ο πατέρας του, Αθανάσιος, ήταν έμπορος με καταγωγή από την Αρκαδία και η μητέρα του Μαρία καταγόταν από τα Ψαρά. Μεγάλωσε σε ένα νεοκλασικό κτήριο ενώ συχνά ξεγλιστρούσε από το μεγαλοαστικό του περιβάλλον και τριγυρνούσε στις φτωχογειτονιές του Πειραιά συλλέγοντας εικόνες που αργότερα θα τον επηρεάσουν καλλιτεχνικά. Από μικρός είχε πάθος για την ζωγραφική και το θέατρο, από 8 χρονών ζωγράφιζε και έφτιαχνε σκηνικά για θεατρικές παραστάσεις που ανέβαζε στο σπίτι του. Το 1920 επισκέφτηκε με τη μητέρα του το Δαφνί, που τότε ήταν μοναστήρι κι εντυπωσιάστηκε από τα βυζαντινά μωσαϊκά και βάλθηκε να κάνει αντίγραφα στο χαρτί. . Σε ηλικία μόλις δεκαοχτώ ετών πραγματοποίησε την πρώτη επαγγελματική σκηνογραφία. Από το 1928 έως το 1933 σπούδασε στη Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ενώ συγχρόνως έγινε μαθητής του Φώτη Κόντογλου απ τον οποίο διδάχτηκε αγιογραφία. Το 1932 ταξίδεψαν με τον Κόντογλου στο Άγιο όρος ενώ το 1933 έμειναν για αρκετούς μήνες στο Μιστρά για συντήρηση τοιχογραφιών. Το 1935 επισκέφτηκε το Παρίσι για να δει από κοντά τη μοντέρνα ζωγραφική και το 1938 έκανε την πρώτη του έκθεση ζωγραφικής στην οδό Νίκης στην Αθήνα, με επιρροές από τον Ματίς αλλά και από τις τεχνικές του καραγκιοζοπαίχτη Σωτήρη Σπαθάρη. Το 1940 πολέμησε στο Αλβανικό Μέτωπο και όταν επέστρεψε επιβίωσε στην Κατοχική Αθήνα δουλεύοντας στο θέατρο και κάνοντας συντήρηση εικόνων. Το 1950-51 ταξίδεψε σε Παρίσι και Λονδίνο όπου πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις και δέχτηκε πολύ καλές κριτικές ενώ το 1953 υπέγραψε συμβόλαιο με την γκαλερί Ιόλας της Νέας Υόρκης για μια συνεργασία που του παρείχε ένα σταθερό εισόδημα. Ένα χρόνο αργότερα έργα του εκτέθηκαν στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Παρισιού. Τα επόμενα χρόνια έφτιαξε σκηνικά και κουστούμια για τον κινηματογράφο (Χαρούμενο ξύπνημα, Στέλλα, Τελευταίο ψέμα) για το θέατρο (Διγενής Ακρίτας, Ρωμαίος και Ιουλιέτα) για την όπερα (Μήδεια με την Μαρία Κάλλας). Το 1959 συνεργάστηκε με τον Κάρολο Κουν και ανέβασε τις Όρνιθες του Αριστοφάνη. Την περίοδο 60- 64 συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις σε Ευρώπη και Αμερική, ενώ ο 1967 και εξαιτίας της δικτατορίας έφυγε στο Παρίσι όπου έμεινε τελικά μέχρι το 1980. Το 1977 ανέβασε σε δική του μετάφραση, σκηνοθεσία, σκηνικά και κουστούμια τις Τρώαδες του Ευρυπίδη, σε ένα υπαίθριο πάρκινγκ στην Αθήνα, δημιουργώντας μια πρωτοποριακή παράσταση στην οποία παρουσιάστηκε η αρχαία τραγωδία στο ευρύ κοινό. Ένα χρόνο αργότερα, ίδρυσε το Ίδρυμα Τσαρούχη, δωρίζοντας το σπίτι του κι ένα μεγάλο μέρος των έργων του. Κάθε χρόνο άνοιγε για ένα μήνα τις πόρτες του σπιτιού του στο κοινό εκθέτοντας τα έργα του. Πέθανε το 1989.

Πίνακες

Από το βιβλίο του Αλέξιου Σαββάκη “ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ” Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ :Δε σταμάτησαν ποτέ να ζητούν να αγοράσουν έργα του άνθρωποι λιγότεροι ή περισσότερο πλούσιοι. Αυτό τον δυσαρεστούσε και του έφερνε μελαγχολικές σκέψεις. «Τρομάζω», έλεγε, «γιατί δεν είναι πολύ πίσω ο καιρός που κανείς δεν τα ήθελε ούτε για χάρισμα. Δεν καταλαβαίνω τι μεσολάβησε. Φαίνεται ότι, όπως σπάνε πιάτα στα μπουζούκια, θέλουν να αγοράσουν και ένα έργο μου».

Για να τους αποφύγει, ζητούσε εξωφρενικές τιμές. Δεν είχε όμως υπολογίσει τι βιτσιόζοι είναι οι νεόπλουτοι Έλληνες. Οι μεγάλες τιμές τούς διέγειραν περισσότερο. Λυπόταν που είχε γίνει ένα είδος μόδας και τα έργα του πωλούνταν τόσο ακριβά, που κι ο ίδιος, όπως έλεγε, δεν μπορούσε πια να τα αγοράσει. Αντιπαθούσε τους συλλέκτες που αγοράζουν έργα του και τα φυλακίζουν χωρίς να μπορεί κανείς να τα δει.