Ο χαρταετός μέσα από τα μάτια της σύγχρονης τέχνης

Δείτε τα ωραιότερα έργα Ελλήνων ζωγράφων που αποτυπώνουν το πέταγμα του χαρταετού

Ο χαρταετός, η χαρά των μικρών και μεγάλων την Καθαρά Δευτέρα, δεν είναι απλά ένα παιχνίδι που διατηρείται στην παράδοση εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Το πέταγμά του στα ύψη και το παιχνίδι του με τον άνεμο, ψηλά στον ουρανό, υποδηλώνει την ανάταση της ψυχής μετά το ξεφάντωμα της Αποκριάς. Ο χαρταετός πρωταγωνιστεί στα Κούλουμα, αν και πατρίδα του είναι η Ανατολή όταν πέταξε για πρώτη φορά περίπου στα 1000 π.Χ. και από τότε χρωματίζει με τον δικό του τρόπο τον ουρανό σ’ όλο τον κόσμο.

«Ό,τι μπόρεσα ν’ αποχτήσω μια ζωή από πράξεις ορατές για όλους, επομένως να κερδίσω την ίδια διαφάνεια, το χρωστώ σ’ ένα είδος ειδικού θάρρους που μου ‘δωκεν η ποίηση: να γίνομαι άνεμος για τον χαρταετό και χαρταετός για τον άνεμο, ακόμα και όταν ουρανός δεν υπάρχει. Δεν παίζω με τα λόγια. Μιλώ για την κίνηση που ανακαλύπτει κανείς να σημειώνεται μέσα στη Στιγμή όταν καταφέρνει να την ανοίξει και να της δώσει διάρκεια.» Οδυσσέας Ελύτης, «Ο Μικρός Ναυτίλος»

Ο χαρταετός φαίνεται να άνοιξε για πρώτη φορά τα πολύχρωμα εύθραυστα φτερά του περίπου στα 1000 π.Χ. και έκτοτε δεν έπαψε να χρωματίζει με το δικό του ξεχωριστό τρόπο τον ουράνιο θόλο, από την Ανατολή έως τη Δύση. Από την Κίνα, φτιαγμένος από μετάξι και μπαμπού, με τη μορφή του δράκου που ήταν ιερό, θεϊκό σύμβολο, αντικείμενο θαυμασμού και λατρείας για το λαό, πέταξε μακριά.

Σε κάθε χώρα, το πέταγμα του χαρταετού παίρνει μια εντελώς διαφορετική διάσταση, καθώς με διάφορους τρόπους συσχετίζεται με τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου. Πάντως, είτε ως παιχνίδι και συνήθεια του χτες είτε ως παιχνίδι του σήμερα μα και του αύριο, το πέταγμα του χαρταετού έχει τη δύναμη, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους του έτους για κάθε χώρα, να ξεσηκώνει σε όλο τον κόσμο μικρούς και μεγάλους και να τους παρασύρει σ’ ένα διαφορετικό, αλλά πάντοτε πολύχρωμο πανηγύρι χαράς.

Πολλοί απέδιδαν στο πέταγμα του χαρταετού τον εξαγνισμό αλλά με τον καιρό γίνεται απολαυστικό παιχνίδι, επιστημονική έμπνευση και πηγή μιας διαρκούς ικανοποίησης του ανθρώπου για την υποταγή της ύλης στα πιο ευφάνταστα και τολμηρά του όνειρα.

Για τα ελληνικά Κούλουμα, ο χαρταετός κατασκευαζόταν πάντα από τα ίδια τα παιδιά, με ή χωρίς τη βοήθεια των δικών τους, με απλά υλικά, όπως χαρτί, καλάμι ή λεπτό πηχάκι, σπάγκο και εφημερίδες και με περισσεύματα από τις αποκριάτικες κορδέλες. Σήμερα, σχεδόν όλοι αγοράζουν έτοιμους πλαστικούς χαρταετούς με πολλά μειονεκτήματα, όπως ανεπιτυχή ζύγια, ακατάλληλη ουρά και χαμηλή αισθητική. Για όσους «μερακλήδες», όμως, επιθυμούν να φτιάξουν τον δικό τους, μοναδικό χαρταετό, υπάρχει μια πληθώρα πληροφοριών σε βιβλία (αλλά και στο διαδίκτυο) που περιγράφουν βήμα βήμα τη διαδικασία κατασκευής ενός χαρταετού.

Τα ονόματα των χαρταετών δεν είναι διαφορετικά μόνο από χώρα σε χώρα, αλλά πολλές φορές και από περιοχή σε περιοχή μέσα στην ίδια χώρα. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, τον χαρταετό στη Θράκη τον λέμε και πετάκι, στα Επτάνησα και Φύσουνα, ενώ γενικά τους εξάγωνους αϊτούς τους λέμε και σμυρνάκια.

Στην Οσάκα της Ιαπωνίας, κάθε χρόνο, την 5η μέρα του Μάη, οι μικροί Ιάπωνες περιμένουν με αγωνία το Κοντομόνοϊχι ή αλλιώς τη Μέρα των Παιδιών. Εκείνη τη μέρα, οι οικογένειες που έχουν μικρούς γιους συνηθίζουν να ανεμίζουν στον κήπο πολύχρωμες κορδέλες και πελώριους χαρταετούς σε σχήμα κυπρίνου, που τους έχουν δέσει σ’ ένα μεγάλο στύλο από μπαμπού μ’ έναν ανεμόμυλο στην κορυφή του.

«Σε ορισμένους τόπους ονομάζουν τα χέρια χέρες. Στα Ακροκεραύνεια πετούν γυπαετοί. Στις πανωσιές σουρώνει η θάλασσα και αναγαλλιάζει.
Στις ανοικτές πλατείες τα παιδιά πετούν τον Μάρτη χρωματιστούς αετούς από χαρτί. Κόκκινοι, πράσινοι, κίτρινοι και κάποτε γαλάζιοι, οι χάρτινοι αετοί λυσίκομοι και με μακριές ουρές, πετούν επάνω από την πόλι, όπως επάνω από την φτέρη των υψηλών βουνών οι αετοί...»Ανδρέας Εμπειρίκος, «Οι χαρταετοί»

πηγή: monopoli.gr, antikleidi.com και εικόνες διαδικτύου